Kur'an-i Kerîm'de ismi geçen peygamberlerden biri. Hz. Musa (a.s)'dan sonra
gelen nesebi Hz. Harun (a.s)'a dayandigi rivayet edilen bir israilogullari
Peygamberi.
Hz. Musa'dan sonra israilogullarinin çesitli boylari. sam civarina
yerlesmistir. sam bölgesindeki "Bek" sehrine yerlesen ve zamanla Allah'a
isyan ederek haddi asan bir Benu israil kabilesine Hz. ilyas (a.s)'in
gönderildigi rivayet edilmektedir. ilyas (a.s) Kur'an-i Kerîm'de iki degisik
sûrede anilmistir. Bir yerde diger Peygamberler ile birlikte ismi geçmistir:
"(ibrahim'e) Zekeriya, Yahya, isa ve ilyas'i da bagisladik. Hepsi
salihlerdendi" (el-Enbiya, 21/85). Diger sûrede ise ilyas (a.s)'in kissasi
özetle anlatilmistir. Musa ve Harun (a.s)'dan bahsedilmis, onlarin Allah'in
salih kullari oldugu anlatildiktan sonra ilyas (a.s)'in kissasina
geçilmistir: "Muhakkak ilyas da peygamberlerdendi" (es-Sâffat, 37/123). Bu
ayet-i kerime ilyas (a.s)'in etrafinda Yahudiler ve Hristiyanlar tarafindan
olusturulmus olan efsanevî kimligi aralamakta, onun Allah'in diger
Peygamberleri gibi bir peygamber oldugunu anlatmaktadir. Buhârî,
Kitâbu'l-Enbiyâ bölümünde ilyas (a.s) için bir bab açmis ve onun kissasini
anlatan es-Sâffât suresindeki ayetleri bu babda zikretmistir. ibn Mes'ûd ve
ibn Abbas'in rivayetine göre Hz. ilyas ile idris (a.s) ayni sahistir
(Buhârî, Enbiyâ, 4). idris (a.s) da Nuh (a.s)'in babasinin dedesidir
(Buhâri, Enbiyâ, 5).
Ilyas (a.s) Peygamber olarak gönderildigi insanlari dine davet etmistir:
"(Hz. ilyas) milletine: "Allah'a karsi gelmekten sakinmaz misiniz?
Yaratanlarin en iyisi olan, sizin de Rabbiniz önceki babalarinizin da Rabbi
bulunan Allah'i birakip da Ba'l putuna mi taparsiniz?" demisti (es-Sâffât,
37/124-126).
Ayet-i Kerime'de geçen "Ba'l" o kavmin tapindigi putun ismidir. Oturdugu
sehirlerinin ismi "Bek" olan bu halkin, tapindiklari puttan dolayi
sehirlerinin isminin "Ba'lebek" oldugu rivayet edilmektedir.
Rivayete göre Hz. ilyas israilogullarina Hizkil (a.s)'dan sonra
gönderilmistir. insanlari Allah'a imana çagiran Hz. ilyas, kavminin Ba'l
putuna tapmamasini emretmistir. O bölgenin krali önce iman etmesine ragmen
daha sonra irtidat ederek Hz. ilyas (a.s)'i öldürmeye kalkmistir. Hz. ilyas
yedi sene kadar daglarda bayirlarda dolasmis, insanlari Tevrat'in emirlerine
davet etmis, iman etmemeleri üzerine, o beldeye üç yil hiç yagmur
düsmemistir. Daha sonra Hz. ilyas'in duasiyla yagmur yagmasina ragmen yine
ilyas (a.s)'a iman etmemislerdir. Kendisinden sonraki Benûisrail
Peygamberlerinden Kur'an'da ismi zikredilen Elyas'a (a.s)'i Hz. ilyas
yetistirmistir. Rivayete göre kavminin imansizligina kizan ilyas (a.s),
Allahu Teâlâ'dan kendisini gökyüzüne kaldirmasi için dua etmis, bunun
üzerine belirlenen bir yerde yaninda Elyas'a (a.s) da varken gökten gelen
ates gibi bir ata binip havalanmis, nübüvvet simgesi olarak da asagida kalan
Elyas'a hirkasini atmis ve semâya refedilmistir.
Ancak surasi unutulmamalidir ki bu rivayetler israilogullarinin Tevrat
kökenli rivayetleridir. isin dogrusunu en iyi Allah bilir (ibn Kesîr,
Tefsiru'l Kur'ani'l Azîm, VII, 31). Hz. ilyas (a.s)'in, Hizir (a.s) ile
yilda bir kez bulustuguna inanilir, halk arasinda bu bulusma Hizir ilyas
(Hidrellez*) seklinde simgelenmistir.
Kaynak: Sâmil
Islam ansiklopedisi
M.Nureddin Yekta |