Nivîsên Rojane

Li her welatekî kulturek xweser heye. Wek mînak li Almanya hima mirov dikare bêje ji sedî pêncî kes kûçikan xwedî dikin. Lê ne wek welatê me. Ewana kûçikên xwe di mal da xwedi dikin. Xwarin û vexwarina wan taybetî ye. Xwediyê kûçik bi çavê zaroka xwe li kûçikê xwe dinhêre. Serê wî dişo, mûyên wî şedike, binê wî paqij dike!..

Kûçik di Ewropa’da wek zarokekî ye, heta bo pirr kesan jî sebrekî ye. Jiber ku li Ewropa her kesek azadê bi serê xwe ye, bo vê jî malbatî wek welatê me dirêj dom nake. Bi taybeti jin li Ewropa piştî çil-pêncî saliya xwe bi tenê ne. Lewra mêrê ewropî qehra wan nakşîne, him jî wek jinên welatê me fidakar nînin, ji mêr re xizmetê nakin, derdê mêr naxûn. Bo vê jî, jiyana tenêtî zêdetir e. Li vira pirr kes kûçik wek hevalek ji xwe re qebûl dikin û tenêtiya xwe ya di mal da bi wî temam dikin, hin kes jî hêrsa xwe li kûçikê xwe tînin wisa desarj dibin. Carnan jî bihev re dertên parka digerin, heta hinek ji wan spora xwe jî bihev re dikin!..

Li Welatê me jî, kûçik xwedi dikirin û hê jî li gundan tê xwedî kirin. Ne bo ku em xizmeta wan bikin, bo ku ewana xizmeta me bikin dihatin xwedî kirin. Li cem me kûçik bo heywan xwedikirinê, bo nêçîrê, bo ziraetan, bo parastina mal dihat xwedi kirin.

Bi rastî kûçikên me pirr fedakar bûn, havîn, zivistan li ber derî bûn, welatê me sar e, di sirri û seqema zivistanê de jî, ji ber derê xwediyê xwe dûr nediketin.

Kûçikên terka derê xwediyê xwe bikirana bi çavek rind li wana nedinêrin. Belkû wan jî ev fêm dikirin ku terka derê xwediyê xwe nedikirin. Kûçikên terka derê xwediyê xwe bikirana ji wan ra kûçikê tol an navgundî dihat gotin, belku hinek ciyan “kûçikê ser sergoyan” digotin, yanî rûmeta wan dişkest. Kûçikên ku wezîfa xwe baş bikirana, ji hêla xwediyê xwe va dihatin mikafat kirin, lê ne wek evrôpiyan!

Xwediyên pez li kûçikên baş digeriyan, heya li cem me firotina kûçika adet nebû jî, lê xwediyê birran bi peretî ba jî, dixwestin kûçikên wan baş bin heta gurêx(1) bin. Kûçikên gurêx li cem xwediyê birran pirr bi rûmet bû, lewra nedihîşt gur nêzîkî birrên pez bibe!.

Kûçikên tol, tu rûmeta wan tunebû. Lewra rojê li ber derê yekî bûn. Kê nan bidayê wirva diçûn, bo vê jî, ne xwediyê kûçik û ne jî cînara guh nedidanê. Heya xwediyê kûçik ji xwe fêdî dikir, lewra gera kûçik liser sergoya dihat wata birçîbûna kûçik û timatiya xwedî. Digotin “filankes kuçikê xwe têr nake loma li ser sergoyê xelkê digere.” Belku hinek kûçik jixwe bêar bûn, têr ba jî birçî ba jî, li ser sergoyan digeriya. Wek hinek siyasetmedarên niha!

Kevirlêxistinên liser kûçikan:
Di mana kûçikên gurêx û yên tol de gelek gotinên pêşan jî dihatin gotin. Wek bi acizbûn ku behsa quretiya hin kesana bikirana digotin “filankes wek kûçikê gurêx e.” An behsa gera hinekan bikirana digotin “filankes liser sergoyan digere, yani wek kûçikê tol e.”
Hinek caran jî, di qebîlan de ev dihat bikar anîn. Wek rûsipiyê qebîlê ji yekî aciz ba digot “tu eyb nakî liser sergoyan digeri.”
Di vî warî de gelek mînak hene lê jiber dirêjaya nivîse ezê kurt bibirim.

Berê van mînakan, pirr caran bo kesên li derva zikê xwe têr dikirin dihat gotin, lê van demên dawî bi gelemperî liser siyasetmedaran tê gotin.

Dema behsa siyasetmedarekî ku li cem partîkî nijadperestên milletek din e (wek tirk, ereb, ecem) jê re dibên “va kesa liber derê xelkê diewte:”

Ev mînak bo kûçikan jî dihat gotin, xwediyê wî dema hêrs biba digot “ez nan didimê lê, li liber derê xelkê diewte.”
Îro ev mînakan pirr zêde bûne. Ji hêla hemî rêxistin, partî uwd. tê bikar anîn.
Wek mîsal dema rêxistinek kurdên musliman hebe û kurdekî musliman biçe di rêxistinek islamiya tirk, ecem an ereban da kar bike, jê re tê gotin „muslimanê me ye, lê li ber derê xelkê ye.“ Her wiha bo kesên sosyalîst û demokrat jî wiha tê gotin.

Çawa ku qiymeta kûçikên tol li cem tu kesî tunebû, ne xwedî û ne jî cîran, her wiha ya siyasetmedarên ku li ser sergoyan digerin, an liber derê xelkê ne jî tuneye. Heya ku ji xelkê re bikêr were pişta wî mizdidin, peznê wî didin, lê dema ku bi kêrî wan nahat, panekê li qûna wî dixin, wek tolekî jî qiymeta wî namîne û tu dem behsa wî nay kirinê. Gelek siyasetmedarên kurd yên kevn demek pirr populer bûn, lê niha qet behsa wan nay kirin!

Bila xwendevan li qisûra min nenhêrîn ezê mînakek kurt jî bidim û dawî li nivîsê bînim.
Li Welêt hinek kesên ku ji kûçikê xwe pirr hezdikirin hebûn, ewana toq(2) dixistin sitû, daku kûçikên cînara wî birîndar nekin û di dema şerr de biser keve.

Îja yên siyasetmedarên me yên li ser sergoyê xelkê jî wisa ne, toq kirine sitûyê wan, hinek ji wan dikin wezîr, hinek ji wan dikin serokwezîr, hinek dibin serok komar. Bi cî û meqam wan mezin dikin û berdidin gelê me, tew necamêra xwe li kurdîtî nakin xwedî, çi dema bikevin ber rûh, an jî kûçelanî bibin, kes li wan xwedîtiyê neke, paşê tên ber derê xwediyê xwe!..

23.03.2007

M.Nureddin Yekta
-------------------------------------- -------------------------------

1) Gurêx; kûçikên gur dixeniqandin (dikuştin)
2) Toq; bazinekî ji hesin û liser bazin hinek çakilên tûj wek mix, bizmar hebû

Bizvirin rûpela nivîsan!